Allereerst moet in dit kader worden opgemerkt dat van een ‘deugdelijke motivering’, zoals de wet én de Raad van State eisen, noch bij de gemeente, noch bij de bezwaarschiftencommissie, noch bij de rechtbank sprake is geweest. Op geen enkel wijze is inzichtelijk gemaakt op welke gronden genoemde instanties tot de conclusie kwamen dat bij Karel van ‘bijzondere omstandigheden’ geen sprake was. Het belang van de gemeente is: ‘handhaving’ van het verbod op permanente bewoning, zo heeft de gemeente steeds betoogd. Om dat doel te bereiken is een aanzegging tot het opleggen van een dwangsom geschikt. Aan het ‘geschiktheidsvereiste’ is dus voldaan. Is de aangezegde dwangsom ook noodzakelijk om de handhaving te bereiken, is dan de volgende vraag? Waren er - in plaats van een onverhoedse ‘overval’ met een dreiging van een dwangsom - geen andere, voor Karel minder bezwarende, mogelijkheden om tot handhaving te komen? Die waren er volgens PIT Onderzoek zeker: het zou voor de hand hebben gelegen dat de gemeente, na constatering van de illegale situatie (permanente bewoning), Karel zou hebben uitgenodigd voor een gesprek over zijn (woon)probleem, waarin hem duidelijk had kunnen worden gemaakt dat wat hij deed niet toegestaan was en dat hij zo snel mogelijk moest uitkijken naar andere woonruimte. Men had aan Karel dan bijvoorbeeld een termijn kunnen geven om die zoektocht uit te voeren. Men had kunnen controleren (aan de hand van door hem over te leggen stukken) of Karel wel voldoende zijn best had gedaan om een woning te zoeken. Wanneer dan zou moeten worden geconstateerd dat Karel zich te weinig had ingespannen dán zou men de dwangsom alsnog als mogelijkheid hebben kunnen gebruiken. Kortom: de dwangsom als laatste redmiddel, iets wat bij Karel zeker niet is gedaan. Bij hem ging de gemeente er met gestrekt been in. Tenslotte de vraag: was de dwangsomaanschrijving evenwichtig? Daarbij zijn - volgens de Raad van State - de aard en het gewicht van de belangen van zowel gemeente als Karel relevant. Maar ook relevant is - nog steeds volgens onze hoogste bestuursrechter op 2 februari 2022 - het antwoord op de vraag hoe ingrijpend het gemeentelijke besluit voor Karel was en in hoeverre door dat besluit fundamentele rechten van Karel werden aangetast. Artikel 22 van de Grondwet luidt: “Bevordering van voldoende woongelegenheid is voorwerp van zorg der overheid.” Ook in Internationale Verdragen, die door Nederland zijn ondertekend, vinden we soortgelijke bepalingen terug. Conclusie: er bestaat voor de burger weliswaar geen grondwettelijk recht op woonruimte, maar het zorgen voor voldoende woonruimte voor de burger is wel een grondwettelijke zorgplicht van de (gemeentelijke) overheid. En daar wringt nu juist de schoen! In Oisterwijk bestaat al jarenlang een enorm tekort aan (betaalbare) huur- en koopwoningen. Dat is een algemeen bekend feit. De vraag is gerechtvaardigd of de gemeente Oisterwijk zich in de afgelopen jaren voldoende heeft ingespannen om voldoende woningen te realiseren. Als je die vraag zou voorleggen aan de gemiddelde Oisterwijker zal het antwoord waarschijnlijk luiden: ‘neen’. Zo’n antwoord is ook begrijpelijk wanneer je kijkt hoe moeilijk het is om in Oisterwijk woonruimte te verkrijgen. Eerder dit jaar stelde de gemeenteraad de “WoonZorgvisie 2022-2027” vast met daarin de bouwplannen voor de komende vijf jaar. De vraag die in die WoonZorgvisie echter níét wordt beantwoord, maar die misschien wel de belangrijkste is, is: wáár wil men precies gaat bouwen? Waar kán überhaupt nog gebouwd worden? Door het college was eerder dit jaar toegezegd dat in de zomer van dit jaar gekomen zou worden met uitwerkingsplannen, waarin op deze vragen antwoord zou worden gegeven. PIT Onderzoek wijdde hieraan in april van dit jaar al een publicatie onder te titel “Woonzorgvisie Oisterwijk: Veel gespin, maar…… waar blijft de wol ??” De uitwerkingsplannen zijn - terwijl de zomer toch voorbij is - nog steeds niet verschenen!

Terug naar het verhaal van Karel: door het dwangsombesluit van de gemeente werd een fundamenteel recht van Karel aangetast: het recht op woonruimte. Een recht nota bene dat aan de zorgplicht van de gemeente is toevertrouwd, maar dat de gemeente tot heden onvoldoende heeft uitgevoerd. Kortom: de gemeente legt een dwangsom op om aan een illegale situatie een einde te maken, terwijl het diezelfde gemeente is geweest die zodanig nalatig is geweest dat Karel redelijkerwijs geen andere keuze had dan permanent (en dus illegaal) te gaan wonen in een recreatiewoning (als overigens formeel al sprake zou zijn geweest van ‘permanente bewoning’). De enige conclusie, die dan is gerechtvaardigd, is dan: het besluit van de gemeente is én niet noodzakelijk én niet evenwichtig en dús in strijd met de ‘menselijke maat’. Uiteraard hoopt Karel nu dat de Raad van State in zijn uitspraak wél met dit alles rekening zal houden en de gemeente zal terugfluiten. Niet dat dat voor Karel nog enig nut heeft, want inmiddels heeft Karel (na verkoop van zijn recreatiewoning) een seniorenwoning kunnen huren van Leystromen. Weliswaar niet in de gemeente Oisterwijk, maar op een afstand van ruim 30 kilometer van Oisterwijk, waar hij nu gelukkig is. Karel heeft goede hoop dat de Raad van State een principe-uitspraak gaat doen en zich niet erg formeel opstelt. In dat laatste geval loopt Karel namelijk de kans dat de Raad van State hem ‘niet-ontvankelijk’ verklaart (waarbij dus niet wordt toegekomen aan de inhoud van het geschil) omdat hij geen procesbelang meer zou hebben sinds hij de recreatiewoning permanent niet meer bewoont en het risico van dwangsommen er dus niet meer is.

Het verhaal van Karel laat zien dat men er bij de gemeente Oisterwijk nog niet in is geslaagd om in alle gevallen de menselijke maat op juiste wijze te hanteren, waardoor burgers (in dit geval letterlijk) in de kou komen staan. Vooralsnog lijkt de uitspraak van burgemeester Janssen over het in zijn ogen aanwezige DNA niet altijd door de feiten gestaafd te worden. Op zich is dat niet erg, mits de gemeente bovenstaande - positief bedoelde - kritiek wil beschouwen als een gratis advies om écht te komen tot het toepassen van de menselijke maat. We hebben de gemeente niet om een reactie gevraagd op deze publicatie. Reden daarvoor is dat de gemeente eerder aan ons reeds heeft aangegeven in verband met de privacy niet in te kunnen gaan op individuele gevallen.

Dat het verhaal van Karel niet op zichzelf staat zullen we zien in de volgende publicatie (Deel IIIB): het verhaal van Marcel en Angèle van Riel en hun “Monument van Riel”.

Hebt u zelf ook soortgelijke (of andere, positieve) ervaringen met de gemeente? Neem dan contact met ons op via “redactie@pitonderzoek.nl". Zie voorts ook de website van PIT Onderzoek: http://www.pitonderzoek.nl waar u alle publicaties van PIT Onderzoek kunt inzien. Wilt u graag onze nieuwsbrief ontvangen, klik dan hier.

PIT Onderzoek

14 september 2022