Inleiding.

Vorig jaar beschreef PIT Onderzoek onder bovenstaande titel hoe volgens de hoogste bestuursrechter (de Raad van State) de menselijke maat moest worden terug gebracht in de verhouding tussen de overheid en de burger: een meer genuanceerde toepassing van het zogenaamde ‘evenredigheidsbeginsel’. In twee andere publicaties gaven we voorbeelden hoe de gemeente Oisterwijk het evenredigheidsbeginsel in twee concrete gevallen toepaste. Tijd voor een update.

Karel:

Karel woonde na zijn echtscheiding noodgedwongen permanent op een van de vakantieparken in Oisterwijk. Hij kreeg van de gemeente eind 2018 de boodschap: binnen zes maanden vertrekken, of je moet een forse dwangsom betalen. Permanent wonen op een vakantiepark mag niet volgens het bestemmingsplan. Bezwaren bij de gemeente en de bestuursrechter mochten werden verworpen. Dit alles speelde vóór 2 februari 2022, de datum van de richtinggevende uitspraak van de Raad van State. Dus ging Karel in hoger beroep bij de Raad van State. Die behandelde de zaak op 6 april 2022, dus ná 02-02-2022. Op 23 november 2022 wees de Raad van State het hoger beroep van Karel - en daarmee zijn beroep op het evenredigheidsbeginsel - toch af. Ook de hoogste bestuursrechter vond ‘dat meer waarde moet worden toegekend aan het algemeen belang dat is gediend met handhaving (lees: naleving van de voorschriften uit het bestemmingsplan), dan aan de belangen van Karel bij het voortzetten van het niet-recreatieve gebruik van de vakantiewoning in strijd met het bestemmingsplan’. De gemeente had genoeg rekening gehouden met de belangen van Karel. De gemeente had hem driemaal uitstel verleend voor zijn vertrek en binnen die termijn zou hij wel een huurwoning hebben kunnen vinden, aldus Den Haag! Maar uit de stukken van de gemeente blijkt dat het verleende uitstel niets te maken had met ‘de krappe huizenmarkt’, maar alles met de Corona-pandemie. De wachtlijsten voor huurwoningen in Oisterwijk waren bovendien toen, en ook nu nog, zo lang, dat binnen een termijn van jaren zeker geen woning beschikbaar komt voor Karel. Gelukkig heeft Karel intussen wél andere woonruimte gevonden, maar niet in Oisterwijk

© PIT Onderzoek - Bungalowpark De Hermitage in Oisterwijk

Marcel & Angèle

Marcel vroeg een bouwvergunning aan voor een 9 meter hoge schoorsteen, onderdeel van een buitenhaard op het terrein van Monument van Riel. Die werd geweigerd en Marcel tekende op 10 mei 2022 bezwaar aan bij B&W. De wettelijke spelregels schrijven dan voor dat uiterlijk op 13 september 2022 op dat bezwaarschrift moest zijn beslist. Zouden B&W meer tijd nodig hebben voor het nemen van een beslissing, dan moest dat tijdig aan de bezwaarmaker worden meegedeeld. Zonder enige tussentijdse mededeling besliste B&W pas op 10 januari 2023. 17 weken te laat dus en acht (!) maanden na indiening van het bezwaar. Pas op 22 november 2022 bracht de Bezwaarschriftencommissie - die B&W adviseert - een (voor Marcel negatief) advies uit. B&W zijn niet verplicht om dit advies op te volgen maar  deed dat hier wel: het advies werd voor 100% en letterlijk overgenomen, zonder enige aanvullende overweging door B&W. De bezwaren van Marcel werden ongegrond verklaard. B&W vinden dat Marcel maar ‘een gering belang’ heeft bij de tuinhaard. Op de boerderij van Marcel kun je ook wonen (er geldt een woonbestemming) zónder die tuinhaard., zo redeneren B&W. Bovendien, de tuinhaard, en dan met een lágere schoorsteen, kan ook op een andere plek op het terrein worden gebouwd. Marcel is van mening dat het weigeren van de bouwvergunning voor hem en zijn ‘Monument van Riel’ wel degelijk grote gevolgen heeft. De tuinhaard (mét hoge schoorsteen) vormt één organisch geheel met de gehele buitenconstructie, waarvoor overigens wél een bouwvergunning is verleend. Zonder een goede motivering is niet goed te begrijpen waarom de algemene belangen van de gemeente (handhaving van de bepalingen uit het bestemmingsplan) zwaarder zouden moeten wegen dan zijn belang, vindt Marcel.  Maar die ‘goede motivering’ is nergens te vinden. B&W erkennen wel dat het juridisch mogelijk is om een bouwvergunning te verlenen. Waarom besluiten B&W dan toch om  - zonder goede motivering - de vergunning te weigeren? Waar een wil is is een weg, geldt ook hier. Bovendien, in de gemeentelijke nota “Dienstverlening doen we samen” uit oktober 2021 staat dat de gemeente als uitgangspunt hanteert: “goed luisteren naar de inwoners en hun omstandigheden, en meedenken met die inwoners”. Die regel toepassen, of goed uitleggen waarom je dat in een bepaald geval níét doet, is dan de vuistregel, vindt Marcel. Hij vraagt zich echt af of B&W zich voldoende hebben verdiept in wat ‘Monument van Riel’ nu eigenlijk precies is? Hoe de daar aanwezige verzameling brocante, antiek en curiosa tot stand is gekomen en is gegroeid? Wat ‘Monument van Riel’ betekent voor het Brabants erfgoed en het toerisme? Reden genoeg voor Marcel en zijn adviseur om in beroep te gaan bij de bestuursrechter in Breda.

© PIT Onderzoek - Marcel & Angèle van Riel voor hun monumentale schoorsteen in de tuin bij het Monument van Riel

De cijfers.

PIT Onderzoek heeft bij de gemeente cijfers opgevraagd over het aantal bezwaar- en beroepsschriften, dat werd ingediend tegen gemeentelijke beslissingen. Hoeveel van die beslissingen er jaarlijks worden genomen kon men ons niet zeggen. We kregen wel de cijfers over de periode van 1 januari 2019 tot 1 november 2021, dus allemaal van vóór 2 februari 2022, de datum van de belangrijke uitspraak van de Raad van State. Om die reden geven de cijfers geen enkel (cijfermatig) antwoord op de in onze artikelenreeks gestelde vraag: past de gemeente Oisterwijk structureel het evenredigheidsbeginsel wel of niet correct toe? De cijfers geven ook geen antwoord op de vraag of de inwoners van Oisterwijk in meerderheid vinden dat de gemeente hun individuele belangen op juiste wijze afweegt tegen het algemene gemeentelijk belang. Immers tijd, geld, stress, onzekerheid, gebrek aan vertrouwen in de procedure, het zijn allemaal argumenten waarom ook vaak wordt afgezien van het indienen van bezwaren.